Opgelucht ademhalen: het belang van schone lucht voor je gezondheid

Het gaat de laatste tijd nogal eens over dingen die in de lucht zweven en ongezond voor je zijn. Er zijn grote groepen mensen die de nadelige invloed ondervinden van slechte luchtkwaliteit. Denk aan mensen met COPD, Astma, allergieën voor pollen en andere kleine deeltjes die in de lucht rondzweven.

• Er zijn volgens het longfonds ongeveer 600.000 mensen met COPD (chronische bronchitis en/of emfyseem) in Nederland. Volgens de WHO zal COPD in 2030 de derde doodsoorzaak zijn. Naast roken en meeroken is luchtvervuiling door fijnstof een belangrijke veroorzaker van COPD
• Er zijn volgens het longfonds meer dan 640.000 mensen met astma. Het is een chronische ziekte, die zich in aanvallen manifesteert. Astma kan een erfelijke oorzaak hebben, maar ook het langdurig inademen van vervuilde lucht kan astma veroorzaken.
• 20% van de bevolking heeft last van hooikoortsallergie in het pollenseizoen. Daarnaast hebben volgens het RIVM zo’n 80.000 mensen last van de gevolgen van de eiken processierups. Het RIVM verwacht dat het pollenseizoen in 2050 het grootste deel van het jaar beslaat en stelt dat ook het binnenklimaat effect heeft op klachten (denk aan huismijt en schimmels).

Het RIVM heeft een site ontwikkeld waar je de actuele luchtkwaliteit en concentratie van verschillende deeltjes kunt raadplegen voor jouw specifieke locatie. Overal in het land staan meetopstellingen die verschillende aspecten van luchtkwaliteit meten. Het is duidelijk dat luchtkwaliteit onder de aandacht is van wetenschappers, medici en overheid.

Maurice de Hond heeft recent de discussie aangezwengeld over aerosolen – minuscule druppeltjes – in de lucht die virussen kunnen bevatten en een langdurig besmettingsgevaar kunnen vormen omdat ze lang in de lucht blijven hangen. Hij staaft zijn beweringen met degelijke statistische analyses waaruit blijkt dat besmettingshaarden sterk correleren met omgevingen waar veel mensen in een slecht geventileerde ruimte bijeen waren, zoals cafés tijdens carnaval, kerken waar veel wordt gezongen en verzorgingshuizen. Ondertussen concludeert ook het RIVM dat aerosolen een rol kunnen spelen bij besmetting, specifiek binnenshuis.

Waarom is schone lucht zo belangrijk voor je lichaam?

De lucht om ons heen bevat voornamelijk Stikstof (N), Zuurstof (O₂) en Argon (Ar). Daarnaast zit er een wisselende samenstelling van allerlei andere deeltjes in onze lucht, afhankelijk van de locatie en omstandigheden waar we ons bevinden. Denk aan fijnstof, pollen, waterdruppeltjes (al of niet in de vorm van aerosolen) en bepaalde gassen zoals kooldioxide (CO₂), Ozon (O₃), Neon (Ne), Helium (He) en waterstof (H₂).

Ons lichaam heeft zuurstof nodig om te functioneren. Ongeveer 10.000 liter per dag voor een gezonde volwassene. Elke beweging die we maken, van het voortbewegen van een bloedcel tot het rennen van een marathon, kost energie. Die energie wekt ons lichaam op door verbranding. Verbranding is niets anders dan het binden van zuurstofatomen (O₂) aan een andere stof, in ons lichaam meestal vetten en koolhydraten. Bij verbranding wordt de brandstof (bijvoorbeeld een vet) door toevoeging van zuurstof omgezet in energie, koolzuurgas (CO₂) en water (H₂O). De zuurstof die we inademen wordt door onze longblaasjes opgenomen in het bloed en diezelfde longblaasjes geven koolzuurgas weer af, wat we vervolgens weer uitademen. Het water voeren we af via urine, zweet en uitademing. Ongewenste deeltjes in de lucht kunnen de longblaasjes irriteren of beschadigen (zoals bij Corona) maar ook via die longblaasjes worden opgenomen in het bloed.

Je kunt je dus voorstellen dat zuurstofrijke, onvervuilde lucht het fijnst is voor ons lichaam. Er komt dan relatief veel zuurstof per ademteug in onze longen en er wordt meer zuurstof afgeven aan rode bloedlichamen die de zuurstof vervoeren naar de plek van verbranding, bijvoorbeeld de spieren en de hersenen. Het is niet voor niets dat we in een bosrijke omgeving fijner kunnen ademhalen dan in de Botlek. Hoe minder toevoegingen in de lucht die ons lichaam niet nodig heeft of die schadelijk zijn, hoe beter. De kwaliteit van buitenlucht kan je helaas niet beïnvloeden. Je kan je er wel tegen beschermen met de RIVM app, een mondkapje en huidverzorging. Aan de kwaliteit van het binnenklimaat kan je wel wat doen.

Lucht in je huis

De luchtkwaliteit in huis kan enorm variëren. Verkeerde ventilatie kan een oorzaak zijn van slechte luchtkwaliteit, maar ook huisdieren, roken, open haarden en kachels, keukens, huismijt en vocht kunnen de luchtkwaliteit sterk beïnvloeden. Fijnstof, pollen en andere vervuiling wachten niet netjes bij de voordeur, maar worden je huis ingeblazen via ventilatie en open ramen en deuren. Toch is goede ventilatie belangrijk voor toevoer van verse zuurstof.

Om vervuilende stoffen zoveel mogelijk te weren en de lucht in je huis zo zuiver mogelijk te houden, zijn er verschillende mogelijkheden die je al dan niet in combinatie kunt toepassen. We laten ze de revue passeren.

1. Filteren

Door lucht via een filter te reinigen blijven grotere deeltjes (zoals stof) hangen in het filter, terwijl kleinere deeltjes (zoals zuurstof) er wel doorheen gaan. Afhankelijk van het type filter worden verschillende typen deeltjes tegengehouden. We kennen de volgende filtertypen:

• HEPA (high efficiency particulate air) filters, die tussen de 85% en 99,999995% van de deeltjes groter dan 0,3 micrometer opvangen bestaan uit verschillende lagen speciaal geproduceerde stof met kleine openingen die achter elkaar zijn geplaatst. Alleen de kleinste deeltjes overleven de reis door de verschillende lagen.
• Actieve koolstoffilters hebben aantrekkingskracht op bepaalde deeltjes en binden deze deeltjes, terwijl andere deeltjes niet worden aangetrokken. Actieve kool wordt vooral gebruikt in luchtfilters en waterfilters.
• Elektrostatische filters krijgen een negatieve elektrische lading, waardoor deeltjes met een positieve lading worden aangetrokken en achterblijven op het filter.
• Doekenfilters zijn achter elkaar geplaatste lagen stof die grotere deeltjes tegenhouden. Hoe meer lagen en hoe kleiner de openingen, hoe beter (en duurder) het filter. Mondkapjes zijn een voorbeeld van doekenfilters.

2. Wassen

Door lucht aan te zuigen en door een filterwiel te halen dat langzaam door een waterbad draait, worden stofdeeltjes uit de lucht gehaald, aan het natte filter gebonden en weer afgegeven aan het waterbad waar het filterwiel doorheen draait. De stofdeeltjes zinken naar de bodem van het waterbad. Bijkomend voordeel is dat de luchtvochtigheid op peil wordt gehouden omdat het water ook aan de lucht wordt afgegeven. Zie de figuur hieronder.

3. Ioniseren

Vervuilende deeltjes zijn vaak positief elektrisch geladen. Ze bestaan uit zogenaamde positieve ionen, dit zijn atomen waaruit een of meerdere elektronen ontbreken. Door een stroom losse elektronen de lucht in te sproeien worden deze gebonden aan zuurstofatomen, die daarmee negatief geladen worden. Deze zuurstofatomen binden zich aan de positief geladen deeltjes die vervolgens geneutraliseerd worden en door het toegevoegde gewicht van de zuurstofatomen neerslaan op de grond. Het proces lijkt op dat van een elektrostatisch filter, maar dan zonder een filteroppervlak. Er wordt veel onderzoek gedaan naar ionisatie voor toepassingen op grotere schaal, zoals bijvoorbeeld het verminderen van de fijnstofuitstoot door pluimveestallen of het zuiveren van de lucht in tunnels.

4. Beschermen

Je kunt je lichaam op verschillende manieren beschermen voor de negatieve effecten van vervuilde lucht. Het bekendste voorbeeld is het mondkapje, eigenlijk niets anders dan een filter dat je voor het verlengde van je longen – je luchtpijp en mond – plaatst. Als de lucht ernstig is vervuild en bijvoorbeeld asbest of ernstig giftige gassen kan bevatten, worden speciale, gasmaskers gebruikt. Hier is natuurlijk ook een keerzijde: niet iedereen kan op normale wijze blijven ademhalen met een mondkapje, waardoor er een status van (lichte) hyperventilatie kan ontstaan. Ook kan het gebeuren dat er onvoldoende verse lucht kan worden ingeademd. En tenslotte is het herhaaldelijk blijven inademen van uitgeademde lucht minder gezond, dit is dan ook geen langdurige oplossing.

Producten tegen vervuilde lucht

Voor elk van de verschillende mogelijkheden zijn producten te koop. Soms gebruiken die producten een combinatie van technieken, zoals filteren én ioniseren. Bij Puur & Fit hebben we een selectie gemaakt van producten die je helpen te beschermen tegen luchtvervuiling in huis en een beschermende olie voor je huid. Hier zijn ze:

De Boneco P50 is een compacte ionisator die thuis of in de auto via USB aansluiting kan worden gebruikt en wordt geleverd met een natuurlijke etherische olie die een aangename citroengeur verspreidt. Heel geschikt om in de auto te gebruiken of naast je PC op je thuiswerkplek. Laptops en PC’s geven veel positief geladen deeltjes af en deze kleine ionisator heeft een bereik van 2,5 meter rondom. Zo haal je lekker adem bij thuiswerken in Coronatijd.

De Boneco W serie zijn luchtwassers die de lucht zuiveren en vrij houden van allergenen. Ze houden daarnaast ook de luchtvochtigheid op peil en zijn voorzien van een zilverstaafje dat het water in het waterreservoir vrij houdt van bacteriën en andere vervuilende stoffen. Ideaal voor ruimtes met houten vloeren en meubels die vragen om een gebalanceerde luchtvochtigheid. Er zijn 3 types met verschillende waterreservoirs en capaciteit.

De Boneco P340 is een luchtfilter, gecombineerd met een ionisator. De lucht wordt gefilterd van allergenen en andere deeltjes door een speciaal ontwikkelde combinatie van een HEPA filter en een actief koolstoffilter. Daarnaast levert hij een elektronenstroom af voor ionisatie. De filter- en ionisatiefunctie zijn apart van elkaar in te stellen. Het apparaat heeft ook een sensor waarmee de actuele luchtkwaliteit in een kleurcode wordt aangegeven. Hij is ideaal voor kantoor aan huis, slaapkamer en babykamer en is zeer geluidsarm.

De Boneco H serie zijn gecombineerde luchtwassers en luchtreinigers met een HEPA en pollenfilter. Ze meten de luchtkwaliteit en luchtvochtigheid. De H300 en de H400 kunnen worden bediend met de knop aan de voorkant of via een speciaal daarvoor ontworpen app op je telefoon. De H680 heeft een afstandsbediening. Ze houden de lucht vrij van vrijwel alle bacteriën en schadelijke stoffen en kennen verschillende instelmogelijkheden.

Hoe te kiezen?

Hieronder vind je een overzicht van de verschillende mogelijkheden per apparaat en de aanbiedingsprijzen, zodat je eenvoudig kunt kiezen:

Type	P50	P340	W200	W300	W400	H300	H400	H680
HEPA filter	Nee	Ja	Nee	Nee	Nee	Ja	Ja	Ja
Koolstof filter	Nee	Ja	Nee	Nee	Nee	Ja	Ja	Ja
Pollen filter	Nee	Ja	Nee	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Wassen	Nee	Nee	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Reservoir	nvt	nvt	4,5 L	12 L	12 L	4,5 L	12 L	10 L
Ionisatie	Ja	Ja	Nee	Nee	Nee	Nee	Nee	Nee
Ruimte (m3)	10	40	125	125	150	125	150	375
Capaciteit (g/uur)	nvt	nvt	350	350	400	350	400	1010
App	Nee	Nee	Nee	Ja	Ja	Ja	Ja	Nee
Prijs	€59,-	€215,-	€269,-	€319,-	€409,-	€399,-	€469,-	€999,-