Eén op de drie vrouwen en één op de zes mannen krijgt ooit in hun leven te maken met galstenen.
De galblaas is een klein, peervormig orgaan aan de rechterkant van de buik, net onder de lever. De galblaas bevat een spijsverteringsvloeistof, gal genaamd, die wordt uitgescheiden in de dunne darm.
Galstenen kunnen zo klein zijn als zandkorreltjes en zo groot als een golfbal. Sommige mensen kunnen maar één grote galsteen hebben, anderen kunnen veel stenen van verschillende groottes hebben. Mensen met galsteenklachten hebben meestal een operatie nodig om de galblaas te verwijderen. Galstenen, die geen problemen of klachten veroorzaken hebben geen behandeling nodig.
80% van de galstenen zijn puur cholesterol. Ze zijn geel van kleur. Galstenen kunnen ook donkerbruin of zwart zijn. Deze stenen worden gevormd wanneer de gal te veel bilirubine bevat. Bilirubine is een afvalstof die ontstaat bij de afbraak van de rode bloedcellen.
Wat zijn de symptomen van galstenen?
- Plotselinge en snelle toename van pijn in de rechter bovenbuik;
- Plotselinge en snelle toename van pijn in het midden van de buik, net onder het borstbeen;
- Rugpijn tussen de schouderbladen;
- Pijn in de rechterschouder;
- Geelkleuring van de huid en van het wit van de ogen;
- Misselijkheid
Zo’n pijnaanval kan enkele minuten tot enkele uren aanhouden.
Wat is de oorzaak van galstenen?
Het is nog steeds niet precies bekend waardoor de vorming van galstenen wordt veroorzaakt. Artsen denken dat de volgende factoren tot galstenen kunnen leiden:
- Gal bevat teveel cholesterol. Als jouw lever meer cholesterol afscheidt dan jouw gal kan oplossen, dan kan overtollig cholesterol in kristallen worden omgezet. De kristallen veranderen met de tijd tot galstenen.
- Gal bevat te veel bilirubine. Onder bepaalde omstandigheden (levercirrose, galweginfecties, sommige bloedziekten) produceert de lever te veel bilirubine. Zo ontstaan de donkere galstenen.
- De galblaas is niet in staat om zichzelf van de gal te ontdoen. Als de galblaas niet volledig en/of niet vaak genoeg geleegd wordt, kan de gal erg geconcentreerd worden, wat bijdraagt aan de vorming van stenen.
Risicofactoren voor galstenen
Factoren die het risico op galstenen kunnen verhogen zijn:
- Vrouwelijk geslacht;
- Leeftijd 40 jaar of ouder;
- Overgewicht of obesitas;
- Weinig bewegen;
- Zwangerschap;
- Dieet met veel vet (zoals het ketodieet);
- Dieet met te veel cholesterol;
- Dieet met te weinig vezels;
- Familiegeschiedenis van galstenen;
- Diabetes;
- Leverziektes;
- Te snel afvallen;
- Gebruik van oestrogeen bevattende geneesmiddelen, zoals orale contraceptiva.
Wat zijn de gevaren van galstenen?
Galstenen kunnen vast komen te zitten in de hals van de galblaas. Ze kunnen een ontsteking veroorzaken (cholecystitis). Cholecystitis kan tot ernstige pijn en koorts leiden.
Galstenen kunnen ook de buisjes blokkeren waardoor gal naar de dunne darm stroomt. Dit kan leiden tot geelzucht en galweginfecties.
Ook kunnen galstenen het afvoerkanaal van de alvleesklier verstoppen. Hierdoor kan ontsteking van de alvleesklier (pancreatitis) optreden. Pancreatitis veroorzaakt ernstige, aanhoudende buikpijn en vereist onmiddellijke ziekenhuisopname.
Hoe te eten om galstenen te voorkomen?
De volgende aanbevelingen zullen helpen bij het voorkomen van galstenen. Als je al galstenen hebt dan moet je beslist ook dezelfde aanbevelingen opvolgen.
Zorg voor een gezond gewicht, maar val niet te snel af
Obesitas en overgewicht verhogen het risico op galstenen. Moet je afvallen? Doe het rustig. Snel gewichtsverlies kan het risico op galstenen namelijk vergroten. Dus geen crash-diëten! Het beste is om af te vallen onder begeleiding van een diëtist.
Eet voldoende vezels
Een vezelrijk dieet voorkomt galstenen. Voedingsvezels komen voor in groenten, fruit, bessen, peulvruchten, volle granen, noten en zaden, kortom in alle voedingsmiddelen van plantaardige oorsprong. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voedingsvezels voor mannen is 40 gram, voor vrouwen is het 30 gram.
Gun jezelf een kopje koffie
Matige koffieconsumptie lijkt galstenen te voorkomen. Matige consumptie is 1-3 kopjes per dag.
Vermijd verzadigde vetten en cholesterol
De belangrijkste bronnen van cholesterol zijn: eigeel, orgaanvlees, vette vleessoorten, zuivelproducten met een hoog vetgehalte (boter, kaas, ijs, room, volle melk, volle yoghurt), oesters, garnalen en in mindere mate andere schaal- en schelpdieren.
Vette vleessoorten en vette zuivel bevatten ook veel verzadigde vetten. Deze voedingsmiddelen zijn dus dubbel slecht.
Kokosolie en palmolie bevatten ook veel verzadigd vet.
Omdat boter, kokosolie en palmolie vaak in koek en gebak gebruikt worden, worden deze voedingsmiddelen dus ook afgeraden.
Probeer de slechte vetten vervangen door de goede, onverzadigde vetten. Die vind je in olijfolie, raapzaadolie, koolzaadolie, lijnzaadolie (eigenlijk, alle oliën, behalve palmolie en kokosolie), noten, zaden, pitten, avocado, vette vissoorten (zalm, makreel, haring, sardientjes).
Geef een antwoord