Waarom is vanille zo duur?

De minimumprijs voor vanille is, terwijl ik dit schrijf, € 250,- voor maar één kilo. In deze blog lees je waarom vanille zo duur is. En hoe je dit kostbare product gebruikt.

Vanille wordt gewonnen uit een speciale orchideeënsoort. Het is een tropische klimplant met lichtgele bloemen. Deze bloemen bloeien maar één dag. Na de bevruchting van de bloem groeien er sappige groene peulen uit deze bloemen. Dit zijn vanillestokjes.

Voorheen werden deze orchideeën uitsluitend in het zuiden van Mexico gekweekt, omdat er alleen daar unieke bijen leefden die orchideeënbloemen bevruchtten. De Spaanse kolonisten in Mexico zijn er niet in geslaagd uit te vinden hoe ze elders vanille-orchideeën konden kweken. In 1819 verscheepten Franse ondernemers vanillevruchten naar de eilanden Réunion en Mauritius in de hoop daar vanille te produceren. Maar pas in 1841 in Réunion vermoedde de twaalfjarige slaaf Edmond Albius dat bloemen met de hand konden worden bevrucht. Tegenwoordig wordt over de hele wereld elke bloem van vanille-orchideeën met de hand bevrucht.

Onder invloed van de zon wordt vanille verhit en gefermenteerd. Deze methode is ontwikkeld in Madagaskar en het eiland Réunion, dat toen Bourbon heette. En nog steeds wordt vanille uit Reunion bourbon genoemd.

Vanille van de plantage naar de winkel

Verse vanillevruchten hebben geen aroma. Het karakteristieke aroma ontstaat door enzymatische werking tijdens het uitharden. De traditionele methode begint met de geoogste peulen aan een proces van nachtelijk “zweten” te onderwerpen en deze dagelijkse bloot te stellen aan de zon. Dat gebeurt ongeveer 10 dagen, totdat de peulen diep chocoladebruin van kleur worden. Vervolgens worden ze uitgespreid op manden tot ze droog genoeg zijn. Daarna worden ze gesorteerd.

Uitharden en drogen duurt vier tot vijf maanden. Tijdens het drogen neemt het aandeel vanilline toe. Is het aandeel vanilline te hoog (meer dan 2,3 procent), dan sijpelt vanilline door de schil. Dan ziet de buitenkant van de peul eruit alsof hij bedekt is met suiker. Als je dit hebt gezien, weet dan: je hebt het kwaliteitskenmerk gezien!

Na het drogen vindt selectie plaats. Slechts tien tot vijftien procent is goed genoeg om als stokjes verkocht te worden. Dit is zogenaamde zwarte vanille. De rest, de rode vanille, wordt voor extracten gebruikt.

Waarom is vanille zo duur: de prijs van vanille

Vanille is het op één na duurste kruid. Na saffraan.

Waarom vanille zo duur is? Ten eerste is er de laatste jaren een trend van “natuurlijke producten”. Dat wil zeggen, consumenten willen “natuurlijk” voedsel eten, en producenten proberen daarom echte vanille te gebruiken in plaats van chemicaliën. De vraag groeit. Maar het aanbod groeit niet!

Ten tweede, zoals je net hebt gelezen, duurt het proces van het winnen van vanille lang. En het is arbeidsintensief.

Ten derde is de oogst afhankelijk van het weer. Voor dit jaar wordt verwacht dat de productie van vanille uit Madagaskar door de late bloei zo’n 30% lager uitvalt dan een jaar eerder.

In 2010 kostte een kilo vanille ongeveer € 20,-. De minimumprijs is op dit moment € 250,-.

Hoe vanille te kiezen en te gebruiken

De meeste kunstmatige vanilleproducten bevatten vanilline, dat synthetisch kan worden geproduceerd uit lignine. Dat is een natuurlijke vezel die in hout wordt aangetroffen. De meeste synthetische vanilline is een bijproduct van de houtpulp waarmee papier wordt gemaakt. Hierbij wordt  de lignine afgebroken met behulp van sulfieten of sulfaten. Vanilline is echter slechts één van meer dan honderd geïdentificeerde aromatische componenten van echt vanillepeul!

Vanille-extract wordt bereid door de gedroogde vanillebonen te pletten en te extraheren met alcohol.

Als je het je kunt veroorloven om echte vanillstokjes of vanillepoeder te kopen, volg de volgende aanbevelingen.

• Koop indien mogelijk vanillestokjes die je door de verpakking heen kunt zien. Dan weet je wat je koopt.
• Kies dikke, glanzende peulen die een beetje buigen als je ze aanraakt. Peulen die uitgedroogd of broos zijn, zijn waarschijnlijk te oud. Je  zult het moeilijk vinden om de bonen eruit te krijgen.

Hoe je vanillestokjes kunt gebruiken

Vanillestokjes moeten bij kamertemperatuur in een kast worden bewaard, buiten het zonlicht. Als je ongebruikte vanillebonen over hebt, bewaar ze dan in een vacuüm zakje. Stel het gebruik ervan niet langer dan een paar weken uit.

Schraap vanillestokjes nooit van tevoren uit de peul. Doe dit pas vlak voor gebruik.

Als je op het punt staat om gebak, taart of koek te maken: verdeel het vanillestokje in de lengte met een scherp mes. Houd de ene helft van de peul verticaal boven de snijplank en schraap de vanillebonen van de peul naar de plank. Zwarte vanillebonen kunnen worden gemengd met de rest van de ingrediënten, er is geen speciaal proces nodig.

Als je een leeg vanillestokje over hebt, zonder de boontjes, doe die in een gesloten suikerpot. Binnen twee weken heb je vanillesuiker.

Hoe je vanillepoeder kunt gebruiken

Natuurlijk vanillepoeder is 100% natuurlijk product gemaakt van vanillestokjes én vanillebonen. Eén vanillestokje kun je vervangen door 2,5 g vanillepoeder (1/2 theelepel).

Bewaar het poeder op dezelfde manier als waarop je de vanillestokjes bewaart. Dus afgesloten en droog en niet in het zonlicht.